ORTAK VELAYET NEDİR? ŞARTLARI NELERDİR?

ORTAK VELAYET NEDİR? ŞARTLARI NELERDİR?

Ortak Velayet Nedir? Reşit olmayan çocuklar anne ve babanın velayeti altındadır. Evlilik birliği içinde çocuğun velayeti anne ve baba tarafından ortak kullanılır. Fakat anne ve baba arasındaki evlilik birliği boşanma ile sonlandığında çocuğun velayetinin kimde kalacağı sorunu ortaya çıkmaktadır. Boşanma davasında hakim, müşterek çocuğun velayetinin annede mi babada mı kalacağına karar verir. Bunun yanında müşterek çocuğun velayetinin anne ve baba tarafından birlikte kullanılmasına da karar verilebilir. Bu durumda reşit olmayan çocuğun velayeti anne ve baba tarafından birlikte ve eşit şekilde kullanılır.

 Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi 7 Numaralı Ek Protokol ile Türk Hukukuna giren ortak velayet kurumuna göre;

"Eşler, evlilik bakımından, evlilik süresince ve evliliğin bitmesi halinde, kendi aralarındaki ve çocuklarıyla olan ilişkilerinde, özel hukuk niteliği taşıyan hak ve sorumluluklar bakımından eşittir. Bu madde, devletlerin çocuklar yararına gereken tedbirleri almalarına engel değildir." 

 Ortak Velayet Halinde Tarafların Hak ve Yükümlülükleri Nelerdir?

Hakim tarafından ortak velayete hükmedilmesi halinde anne ve baba çocuğun eğitimi, sağlığı bakımı ve gözetimi gibi konularda eşit derecede sorumludurlar ve bu konularda ortak karar alarak temsil hakkını ortak kullanacaklardır.

 Ortak Velayete Hangi Durumlarda Hükmedilir?

Ortak velayete hükmedilebilmesi için çocuğun güvenliği ve üstün yararının buna uygun düşmesi, anne ve babanın ortak velayeti kabul etmesi ve hakimin de ortak velayeti uygun görmesi şarttır.

Türk Medeni Kanunu’nun 182.maddesine göre de; “Mahkeme boşanma veya ayrılığa karar verirken, olanak bulundukça ana ve babayı dinledikten ve çocuk vesayet altında ise vasinin ve vesayet makamının düşüncesini aldıktan sonra, ana ve babanın haklarını ve çocuk ile olan kişisel ilişkilerini düzenler.”

 Tarafların Talep Etmemesi Halinde Ortak Velayete Hükmedilmesinin Sonuçları Nelerdir?

Ortak velayete karar verilmesi nedeniyle aile hayatına saygı hakkının ihlal edildiği iddiası ile Anayasa Mahkemesi’ne başvurulmuştur. Bunun üzerine Anayasa Mahkemesi Başkanlığınca yapılan inceleme sonucu 30 Kasım 2021 tarihinde Resmi Gazetede yayınlanan Anayasa Mahkemesi Kararına göre;

Ebeveynlerin velayetin kullanımı hakkında ihtilaflarının olması halinde velayetin ortak kullanımının taraflar arasında çekişmeye sebep olabileceği söylenebilir. Bu çekişmenin ortak velayetin sürdürülebilirliğine ve çocuğun psikolojik gelişimine muhtemel etkilerine ilişkin bir araştırma yapılmadan karar verilmesi çocuğun üstün yararının gözetilmediğini göstermektedir. Mahkemece gerekli araştırmalar yapılmadan ortak velayete hükmedilmesi ile Anayasa’nın 20. maddesinde güvence altına alınan aile hakkına saygı hakkının ihlal edildiğine karar verilmesi gerekir.

Ortak Velayet Halinde Çocuk Kiminle Yaşayacaktır?

Ortak velayete hükmedilmesi halinde hakim, müşterek çocuğun annenin yanında mı babanın mı yanında kalacağını kararlaştırmalıdır. Ayrıca çocuğun yanında kalmadığı ebeveyn ile hangi günlerde ve hangi saatlerde görüşeceğinin de ortak velayet kararı ile birlikte açıkça düzenlenmesi gerekmektedir. Ortak velayet, ebeveynlerin çocuklarıyla geçireceği sürelerin de eşit olması anlamına gelmemektedir.

Ortak Velayet Nafakaya Hükmedilmesine Engel Midir?

Müşterek çocuğun velayetinin anne ve babaya ortak kullanımına bırakılması halinde dahi çocuğun kiminle kalacağının kararlaştırılması gerekmektedir. Ortak velayet, tarafların ekonomik imkanlarından farklı olarak çocuğun temsil hakkının birlikte kullanılmasıdır. Türk Medeni Kanunumuzda ortak velayete hükmedilmesi halinde nafaka hakkının ortadan kalkacağına dair bir hüküm bulunmamaktadır. Somut olayın şartlarına ve tarafların ekonomik durumlarına göre hakim tarafından nafakaya hükmedilebilir.

Boşanma Davasından Sonra Ortak Velayet İçin Dava Açılabilir Mi?

Ortak velayet talebinin boşanma davasında ileri sürülmesi zorunlu değildir. Taraflar boşanma davası sonuçlandıktan sonraki süreçte de ortak velayet için mahkemeye başvurabilirler.

Unutulmamalıdır ki;

Her çocuk, korunma ve bakımdan yararlanma, yüksek yararına açıkça aykırı olmadıkça, ana ve babasıyla kişisel ve doğrudan ilişki kurma ve sürdürme hakkına sahiptir.      

Çocuğun menfaati ve yüksek yararı her şeyden üstün tutulmalıdır.

STJ. AV. ZEYNEP SELAM